· چرا باید تحلیل آزمون‌های با تراز بد و تراز خوب را انجام داد؟
· من از برنامه عقب هستم. چرا باید وقتم را برای آزمونی که گذشته است بگذارم؟
· آیا واقعاً با تحلیل آزمون می‌توان به کسب نتیجه‌ی خوب در کنکور امیدوار بود؟
· آیا نفرات برتر و قبولی‌‌های رشته‌های با سطح بالا، تحلیل آزمون را انجام می‌دادند؟ سبک تحلیل این نفرات چگونه بوده است؟
مهمترین نکته‌ای که باید به ذهن بسپارید این است که تحلیل آزمون از خود آزمون مهم‌تر است.شما طبق بودجه‌بندی‌های آزمونی مشخص درس می‌خوانید و برنامه‌ریزی دارید. بعد از دو یا سه هفته مطالعه، طی 4 ساعت حدود 200 تا 300 تست می‌زنید. اگر تحلیل چنین آزمونی را انجام ندهید تمام تلاش شما تقریبا بیهوده خواهد بود. تحلیل آزمون حتی برای ترازهای پایین هم باید انجام شود؛ زیرا در هر صورت در طول مدت‌زمان قبل از آزمون، حتی با ساعات کم مطالعه درگیر مباحث این آزمون بوده‌اید و الان تحلیل آزمون برای شما مانند بقیه‌ی داوطلبان تراز متوسط رو به بالا و ترازهای خیلی خوب لازم و ضروری است. تحلیل آزمونی که شما در آن از خود و ترازتان راضی یا ناراضی بوده‌اید باعث می‌شود از اشتباهات آزمون، روشهای تست‌زنی، تکنیک‌های مطالعه‌ی هر درس، روشهای مرور و جمع‌بندی و. بیشتر آگاهی کسب کنید. ساعات تحلیل آزمون در ذهن شما تا آزمون بعدی و جبران ضعف‌ها حک می‌شود. اگر اشتباهات خود را در آزمونها به طور دقیق ندانید مطمئن باشید در آزمون‌های بعدی نیز نمی‌توانید آن‌ها را رفع کنید و هم‌چنان به این اشتباهات ادامه می‌دهید. بدترین تکرار اشتباهات آزمونی، اشتباهات علمی است که باعث می‌شود یادگیری ناقص را یادگیری کامل بدانید و فکر کنید به تسلط در مباحث رسیدید.
یکی از مناسب‌ترین روشهای تحلیل کارنامه، شروع تحلیل از نقاط قوت است. حتی اگر مشاور بسیار در کارش جدی باشد می‌تواند هر آزمون با توجه به هدف‌گذاری در هر جمعه نقاط قوت دانش‌آموز را بررسی کند.
شناسایی نقاط قوت و درصدهای بالای دانش‌آموز می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت در درسهای ضعیفتر باشد.سعی کنید روشهای مطالعاتی مربوط به هر درس را که جزء نقاط قوت دانش‌آموز است از او بپرسید تا برای سایر درس‌ها در صورت امکان به کار ببرد.دانش‌آموز باید دلیل و رمز موفقیت خود را کشف کرده و از این دلایل برای جبران ضعف‌ها و کم‌کاری‌هایش در درسهای سطح پایین‌تر استفاده کند.
در واقع یکی از مهمترین مسائلی که در مشاورهی کارنامه توسط مشاور در بعد از ظهر آزمون انجام می‌شود ایجاد انگیزه و حس مثبت و توانایی پیشرفت در دانش‌آموزان با توجه به میزان عملکرد و درصدهای‌شان در کارنامه است.در مشاورهی کارنامه با توجه به میزان تراز و درصد پاسخ‌گویی دانش‌آموزان به درس‌های‌شان مشاور قادر به انجام مشاوره است که در ابتدا کار خود را با توجه کردن به نکات مثبت دانش‌آموزان آغاز می‌کند و در حین مشاوره با بررسی نقاط ضعف و درصدهای پایین دانش‌آموز با توجه به روشهای مربوط به نقاط مثبت دانش‌آموز سعی در ایجاد راهکار برای بهتر شدن این نقاط خواهد کرد.دانش‌آموزان با تحلیل و مشاورهی مناسب از سوی مشاور به چند عامل مثبت در کارنامه دست پیدا می‌کنند که از طریق آن‌ها می‌توانند برای بهتر کردن وضعیت عملکرد درسی‌شان استفاده کنند.
· با بررسی دقیق درصدها و تراز مربوط به هر درس متوجه نقاط مثبت هر درس به صورت جداگانه خواهد شد
· .با بررسی نقاط ضعف خود در هر درس می‌تواند برای بهتر شدن عملکرد آن درس هدف‌گذاری کند
· .با کشف روشهای مناسب از نقاط مثبت خود می‌تواند برای بهتر شدن سایر درس‌هایش از آن‌ها استفاده کند. (تعمیم روش‌ها با یکدیگر)
هر دانش‌آموز با استفاده از این سه عامل مثبت در بررسی کارنامه‌ی خود به مرور زمان با استفاده از این راهکارها می‌تواند به موفقیت‌های بهتری در نتیجه‌ی کارنامه‌اش دست پیدا کند.
روشی را برای دانش‌آموزان خواهیم گفت که بسیار مفید است:
برای هر درس باید تحلیل جداگانه داشته باشید و مراحل زیر را طی کنید.
گام اول: درصدهایی را که برای هر درس در خانه می‌زنید یادداشت کنید؛ مثلاً در درس ریاضی اگر در منزل ۳۰درصد می‌زنید آن را یادداشت کنید.
گام دوم: نوع غلط‌های خود در منزل را مشخص کنید.
گام سوم: درصدهای آزمون را برای هر درس در کنار درصدهای منزل برای آن درس بنویسید و با درصدهای منزل و آزمون‌های قبل مقایسه کنید. در این مرحله به این سؤالات پاسخ دهید:
· در منزل بهتر تست می‌زنید یا در کنکورهای آزمایشی؟ علت چیست؟ حتماً علت‌ها را بیابید.
· آیا غلط‌هایی را که در خانه می‌زدید در کنکور آزمایشی تکرار کرده‌اید؟
· آیا سؤالاتی را که در خانه درست حل می‌کردید در کنکور آزمایشی نیز درست پاسخ گفته‌اید؟
گام چهارم: درصدهای خود را بدون در نظر گرفتن تست‌های غلط حساب کنید تا متوجه تأثیر تست‌های غلط در پایین آمدن درصدهای‌تان شوید.
گام پنجم: روی نقاط قوت خود کار کنید و آن را بهبود بخشید.
گام ششم: نقاط ضعف شما دو حالت دارند:
· قابل رفع شدن هستند
· ریشه‌ایی هستند و باید برایشان برنامه‌ریزی بلند مدت داشت
برای حالت اول حتما از مشاورتان کمک بگیرید تا روشهای مختلف تست زنی و مطالعه را با شما کار کند یا کتبی که در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند را معرفی کند.
در دحالت دوم نیز باید مشاورتان برنامه‌آی بلندمدت برای پیدا کردن علت ریشه‌ای مسئله و دادن راه کار برای آن
٬کمکتان کند.
کارنامه دقیق ترین ابزار کنترل کیفیت مطالعهدانش آموزان برای بدست آوردن موفقیت تحصیلی٬ از ابزارهای بسیار مهمی جهت کمک به خودآگاهی بهره می برند.مهمترین ابزار آگاهی و کنترل کمیتمطالعه گزارش روزانه ساعات مطالعه در دفتر برنامه‌ریزیو مهمترین ابزارآگاهی وکنترل کیفیتمطالعه کارنامهاست . البته بخش مهمی از فرایند یادگیری آگاهی از مشکلات موجود و بخش مهم تر مدیریت در ترمیم و رفع این مشکلات است .در این راستا کارنامه بخوبی ارزیابی کیفی روشنی از تک تک درس ها و مباحث مطرح شده در آزمون را به دانش آموز ارائه می دهد و چون در کنار درصد، نمره تراز هم مشخص شده جایگاه واقعی دانش آموزان با توجه به سطح دشواری سوالات مشخص می گردد.اما از کارنامه می توان استفاده های بسیاری برد.شاید یکی از اولین و موثرترین استفاده ها از کارنامه ،تشخیص تعادل یا عدم تعادل هاست که هم به طور کلی در دروس عمومی و اختصاصی خودرا نشان می دهد و هم در هربخش در تک تک درس ها قابل تشخیص است واگر دانش آموزان آن را با ساعات مطالعات کل هفته در هر درس در دفتربرنامه ریزی مقایسه کنند ممکن است دستاوردهای بسیار ارزشمندی را بیابند. و بتواند مثلا با ایجاد تعادل در ساعات مطالعه درس ها نتیجه را در آزمون ها متعادل تر کند.موضوع مهم دیگرتشخیص بهترین درس‌هاست خصوصا اگر این درس‌ها در تمام آزمونها خوب باشند(نقاط قوت پایدار)که دانش آموزان می توانند با رصد کردن نحوه مطالعه این درس‌ها، دستاوردهای بسیار جالبی را پیداکنند وچه بسا بتوانند این دستاورد ها را برای سایر درس ها نیز به کارببرند و شاید آن درس‌ها نیز با این روش ها ارتقاء پیدا کنند.همین طور با کمک کارنامه می توان درس هایی نیازمند توجه (درس هایی که همیشه ضعیف هستند) را پیدا کرد و مثلا با مطالعه بیشتریا حل تمرینات بیشتر یا تغییر منبع مطالعه٬ وضعیت این درس ها رو بهبود بخشید. کشف تعداد غلط ها ،سوالات دام دار، درس های نوسانی، ضریب رشد و چندین نکته مهم دیگر همه از جمله اطلاعاتی است که ازطریق کارنامه در اختیار دانش آموز قرار می گیرد و اگر دانش آموز و اولیاء ایشان افراد تحلیل‌گری باشند می توانند بخوبی از این ابزار ارزشمند استفاده کنند. نکته مهم دیگر زمان استفاده از کارنامه است که توصیه می شود دانش آموزان بلافاصله بعداز آزمون و همزمان با صدور کارنامه از آن استفاده کنند تا قبل از آن که نکات خوانده شده و همچنین چالش هایی که در جلسه آزمون با آن ها روبرو شده اند فراموش شود با بررسی کارنامه و تحلیل به موقع آن یادگیری ناقص خود را تکمیل نمایند.
برای تحلیل سوالات درست ٬ غلط و نزده از روش زیر استفاده میکنیم:
· سؤال‌هایی را که به آن‌ها پاسخ نداده‌ایم بررسی کرده و نکات جدیدی که در سؤال‌ها وجود داشته یادداشت کنیم و سؤال‌ها را به همراه پاسخ کامل و نکات مهم آن در دفتر تحلیل آزمون بنویسیم
· .سؤال‌هایی که به آن‌ها پاسخ صحیح نداده‌ایم از روی دفترچه‌ی پاسخ مطالعه کنیم تا به علت اشتباه خود پی ببریم. البته بهتر است پیش از بررسی پاسخ صحیح، یک بار دیگر خودمان در منزل سعی کنیم سؤال را به پاسخ درست برسانیم. درنهایت چنان‌چه پاسخ نادرست ما ناشی از بی‌دقتی نبود و نکته‌ی خاصی داشت، آن را نیز در دفتر تحلیل آزمون، یادداشت کنیم
· . سؤال‌هایی را که پاسخ صحیح به آن‌ها داده بودیم از روی پاسخ‌نامه مطالعه کنیم تا اگر راه‌حل مناسب‌تری برای آن‌ها ارائه شده بود، آن را نیز یاد بگیریم.
دفتر تحلیل آزمون پس از هر آزمون، یک دستاورد بزرگ و مهم محسوب می‌شود. درواقع کتابی است که مخصوص خودمان است و با دست خودمان نوشته می‌شود تا از آموزه‌های آن برای رسیدن به موفقیت در آزمون‌های بعدی، امتحانات مدرسه و درنهایت کنکور، استفاده کنیم.
درواقع هر چه فاصله‌ی بین شرکت در آزمون و تحلیل آن کمتر باشد، بازده و اثرگذاری آن بهتر خواهد بود. جمعه عصرها بهترین زمان است که پس از دریافت کارنامه، تحلیل آزمون و نیز برنامه‌ریزی برای آزمون بعدی را انجام دهید. کم کردن فاصله‌ی بین آزمون با تحلیل آن موجب می‌شود تا یادگیری بهتری داشته باشید و نکات و درسهای جدیدی که از هر آزمون استخراج می‌کنید، در ذهن شما ثبت شود. ضمن این‌که تحلیل در زمان مناسب، فرصت کافی برای یادگیری نکات و رسیدن به مرحله‌ی تسلط را برای آزمون‌های بعدی به شما می‌دهد.
با تحلیل به‌موقع و دقیق در هر آزمون، فرایند یادگیری خود را تکمیل کنید.
دانش‌آموزان روش های مختلفی برای تحلیل آزمون دارند اما آن‌چه بین اکثر دانش‌آموزان جدی مشترک است این است که در اولین فرصت کارنامه‌شان را دریافت می‌کنند و برای تحلیل کارنامه وقت می‌گذارند. ما آزمون ها را به قصد یادگیری و پیشرفت درسی تولید میکنیم و این یادگیری خیلی مهم است.
در مصاحبه با والدین یکی از رتبه‌های تک‌رقمی وقتی نتیجه فرزندشان مطلوب نمی‌شد ناراحت می‌شدند ولی بروز نمی‌دادند ولی فرزندشان به حدی که از سوالاتی که اشتباه جواب داده بود شاد می‌شد از سوال‌های درست خوشحال نمی‌شد زیرا متوجه می‌شد که یاگیری ناقص او در کجا اتفاق افتاده است و اساسا آزمون برای یادگیری است. و ما از موفقیت‌هایمان می‌توانیم بهتر یاد بگیریم و از یادگیری ناقص‌هایمان می‌توانیم بفهمیم چه اشتباهی داشته‌ایم.
در آزمون دادن نمره و تراز خیلی ملاک نیست ولی این مهم است که گاهی در زمان آزمون متوجه می‌شوید که دچار "توهم یادگیری"شده‌اید و فکر می‌کنید که مبحثی را بلد هستید در حالی‌که این طور نیست.
در حین آزمون شما به مواردی از جمله این‌که آیا استراتژی شما در مطالعه یک درس یا یک مبحث درست بوده است تفکر می‌کنید و غالبا به نتایج درستی می‌رسید در مصاحبه با نفرات برتر آزمونها وقتی صحبت شد فهمیدیم که در جلسه آزمون در برخی از دروس به دلیل این که نتوانستند سوالات را خوب پاسخ دهند متوجه شدند که استراتژی مطالعه آن‌ها در آن دروس درست نبوده است و توهم یادگیری داشته‌اند. دو نفر اول کاملا برعکس هم رفتار کرده بودند یکی بیشتر درس خوانده بود و کمتر تمرین کرده بود و در جلسه آزمون متوجه شده بود اگر تست بیشتری می‌زد بهتر بود و دیگری بیشتر تست زده بود و به کتاب درسی تسلط پیدا نکرده بود و در آزمون متوجه شده بود که تسلط کافی روی کتاب درسی نداشته است.
دقت کنید تعادل‌های هر شخصی هم مختص خود اوست و آزمون به شما کمک می‌کند که دچار توهم یادگیری نشوید و اگر در مبحثی این اتفاق افتاد سریع روند خودتان را متعادل کنید و از افراط و تفریط پرهیز کنید.
باز تاکید میکنیم آزمون‌های برنامه‌ای را از جنبه تراز و فقط به دید یک آزمون نگاه نکنید بلکه باید از آزمون یاد بگیرید و هدف از آزمون یادگیری است و از نقاط قوت خودتان یاد بگیرید و روشهای آن‌ها را به دیگر موارد تعمیم بدهید.