بسیاری از دانش آموزان یک عبارت را خیلی به کار می‌برند : نمیتوانم درس بخوانم چون تمرکز ندارم». خیلی از آن ها فکر می کنند ذاتا آدم حواس پرتی هستند در صورتی که این دیدگاه غلط است چرا که تمرکز حواس یک امر اکتسابی است و ذاتی نیست. هر کس با هوش عادی می تواند به تمرکز حواس خیره کننده ای دست یابد و عوامل عدم تمرکز را از بین ببرد. البته حواس پرتی هیچ موقع به صفر نمی رسد اما میتوان میزان آن را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش داد.
در دنیای مدرن امروزی خیلی چیزها باعث حواس پرتی می شوند. در دهه‌ی اخیر توانایی ما برای تمرکز کردن به شدت کاهش یافته و ظاهرا مقصر اصلی این افت تمرکز، فناوری و تکنولوژی است. فرقی ندارد کجا هستید و در چه شرایطی قرار دارید، گوشی هوشمند، تبلت و لپ تاب به راحتی توانایی مطالعه متمرکز را از شما می گیرند. عوامل دیگری هم در عدم تمرکز دخیل هستند که در زیر به آن ها اشاره کردیم.
معمولا هنگام مطالعه عواملی که سبب حواس پرتی است شامل:
تمرکز هنگام مطالعه برای هر دانش آموزی که می خواهد به مدت طولانی مطالعه کند بسیار مهم است. باید یاد بگیرید که چگونه مدت زیادی مطالعه کنید بدون اینکه حواستان پرت شود. پس بیایید راهکارهایی برای ایجاد تمرکز هنگام درس خواندن نشانتان دهیم.
اتاقی را در نظر بگیرید که همه چیز در آن به هم ریخته است. وسایل پخش و پلا هستند و کتابها هر کدام به یک طرف رها شده اند. هوای اتاق سرد است و از پنجره صدای آزار دهنده بوق ماشین ها شنیده می شود. آیا در این اتاق می توان مطالعه با تمرکز داشت؟ طبیعی است که جواب منفی باشد. یک مکان مطالعه خوب از اامات ایجاد تمرکز هنگام درس خواندن است. در واقع اولین چیزی که میتواند به شما برای داشتن تمرکز بالا کمک کند مکانی است که در آن مطالعه می کنید چرا که روی نحوه تمرکز شما تاثیر زیادی دارد. برای رسیدن به بیشترین میزان تمرکز، محل مطالعه را درست انتخاب کنید.
1. مکانی را برای مطالعه اختصاص بدهید در آن راحت باشید.
2. در هوای سرد یا خیلی گرم توانایی تمرکز به شدت کاهش می یابد بنابراین محلی را انتخاب کنید که دمای مناسبی داشته باشد.
3. محل مطالعه‌ی خود را تمیز نگهدارید، کتاب ها و جزوات خود را مرتب کنید و فضایی را به آن ها اختصاص دهید.
4. ترجیحا در محل مطالعه تلویزیون در دسترس نباشد.
5. کتابها، جزوه‌ها مورد نیازتان را کنار دست‌تان بگذارید. اگر لازم باشد برای آن‌ها از جایتان بلند شوید یا مدّتی دنبالشان بگردید، حواستان بیشتر پرت میشود.
6. اگر سر و صدای زیادی می شنوید هدفونی تهیه کنید و آن را روی گوشتان بگذارید تا شنیدن صداهای پرت کننده حواس به حداقل برسد.
ممکن است هنگام مطالعه افکار نگران کننده یا اضطراب آوری به ذهنتان برسد. افکار مزاحم رنج عدم تمرکز را به شما تحمیل می کنند پس لازم است راه چاره ای برایشان داشته باشید. هنگام مطالعه کنارتان یک کاغذ و خودکار برای نوشتن افکار مزاحم داشته باشید افکار را یادداشت کنید تا در زمان دیگری به آن ها فکر کنید با خودتان بگویید بعدا به این موضوعات فکر میکنم الان وقت مطالعه است” . در اوقاتی را که برای افکار مزاحم در نظر گرفته اید تا میتوانید به آن فکر کنید و اگر نگرانی ذهنی دارید بر طرفش کنید.
اغلب شاید دوست داشته باشید چند کار را به صورت همزمان انجام دهید تا در وقتتان صرفه جویی شود. اما اشتباه می کنید! یک ذهن شلوغ عملکرد بالایی ندارد . انجام دادن چند کار به طور همزمان تنها قدرت یادگیری تان را کاهش می دهد. بنابراین هر بار که کاری را انجام می دهید فقط روی آن تمرکز کنید و بعد از اتمام آن به سراغ کار بعدی بروید. به عنوان مثال وقتی درس می خوانید فقط درس بخوانید و وقتی استراحت می کنید فقط استراحت کنید و به فکر درس نباشید.
بعضی از کنکوری‌ها تصور می کنند با کمتر خوابیدن و بیشتر درس خواندن نتیجه بهتری می گیرند. باید بپذیریم کاهش ساعت خواب برای مطالعه بیشتر به جای اینکه بازدهی داشته باشد باعث کاهش آن می شود. کمبود خواب شما را خسته و بی حوصله می کند و زمانی که در حال مطالعه هستید حواستان را نمیتوانید جمع کنید. این عالی است که ساعت‌های بیشتری درس بخوانید اما برای اینکه از ساعت مطالعه خودتان بهره ببرید موارد زیر را به یاد داشته باشید:
اگر از من بپرسید بزرگترین قاتل وقت و تمرکز در دنیای امروزی چیست بدون وقفه جواب خواهم داد شبکه‌های اجتماعی. اپلیکیشن های ارتباطی بسیار جذاب هستند و البته مهم ترین خصوصیت آن ها وسوسه کردن است. وسوسه ای که هنگام مطالعه به سراغمان می آید و از ما می خواهد تا سری به شبکه های اجتماعی خودمان بزنیم و از رویدادهای تازه با خبر شویم. بهترین راهکار برای مبارزه با این مشکل خاموش کردن گوشی و دور کردن آن از خودتان است. اگر این کار نیمی خواهید انجام دهی حداقل کار این است که موبایل‌تان را روی حالت پروازقرار دهید و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی‌تان را ببندید یا اعلانات را بی صدا کنید.
ایست!
وقتی حواساتان پرت شد و ذهنتان درگیر موضوعی غیر از درس خواندن است، با فرمان ایست افکار خود را متوقف کنید. هر بار که متوجه عدم تمرکز خود شدید با صدای بلند بگویید ایست، برگردیم سر مطالعه”
واحد مطالعه خود را کوتاه کنید. مثلا اگر قصد دارید ۹۰دقیقه درس بخوانید آن را به سه ۳۰دقیقه تقسیم کنید و بعد از هر سی دقیقه ۵دقیقه استراحت کنید.
قبل از اینکه شروع کنید به درس خواندن هدف مطالعاتی خود را تعیین کنید. به عنوان مثال با خود بگویید می خواهم از صفحه ۳۶تا ۴۵را بخوانم”
فعال بودن هنگام مطالعه کمک زیادی به شما در حفظ تمرکز می کند. در طول مطالعه زیر مطالب مهم خط بکشید و نکات مهم را یادداشت نمایید اینکار باعث می شود ذهن شما درگیر مطالعه و متمرکز شود. همچنین دنبال کردن خطوط متن کتاب با انگشت یا قلم می تواند در جهت جلوگیری از حواس پرتی به شما کمک کند.
تا به حال به تار عنکبوت دست زده اید؟ اگر بار اول به تار عنکبوت دست بزنید تار تکان می خورد و باعث واکنش عنکبوت می شود. کافیست چند بار تکان دادن را تکرار کنید، عنکبوت هیچ واکنشی از خودش نشان نمی دهد. شما هم وقتی در حال مطالعه هستید اگر عامل مزاحمی در محیط وجود دارد (مثلا در با صدای بلند به هم می‌خورد) نباید در مقابل این عامل مزاحم واکنش نشان دهید تا حواستان را پرت شود. از روش عنکبوتی استفاده کنید و در مقابل حواس پرتی تسلیم نشوید.
مصرف متعادل کافئین به افزایش تمرکز حواس کمک می‌کند. یک فنجان چای، قهوه و کافی میکس یا دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار می تواند ذهن شما هنگام مطالعه متمرکز تر کند و خستگی را تا حدودی برطرف کند. البته مصرف زیاد کافئین نتیجه عکس دارد، در صورت زیاده روی باعث عدم تمرکز می شود.
موفقیت در حفظ تمرکز و عدم حواس پرتی هنگام مطالعه یک شبه حاصل نمی شود بلکه نیاز دارد تا مدتی مواردی که برای تمرکز حواس گفتیم را اجرا کنید. بنابراین با تمرین روزانه روش هایی که مطرح کردیم لذت مطالعه متمرکز و به دور از حواس پرتی را برای خودتان بیشتر کنید.
تمرکز ذهنی امری اکتسابی است که با تمرین و تلاش میتوان به آن دست پیدا کرد. کسب توانایی تمرکز حواس به کاهش عوامل حواس‌پرتی بستگی دارد؛ یعنی هر چه عوامل مزاحم تمرکز کمتر باشند، مدت‌زمان تمرکز حواس بیشتر میشود و برعکس. پرش ذهنی دو منشأ دارد: درونی و بیرونی
منشأ درونی اندیشه‌ها و افکار انسان است که ناشی از مسائل جسمی و روحی (نظیر غم، استرس، گرسنگی، بیماری، نگرانی و.) است.
منشأ بیرونی به محیط اطراف بستگی دارد؛ مثل صدای ناهنجار، نور شدید یا ضعیف و. .
برای تمرکز حواس هنگام مطالعه و جلوگیری از پرش ذهنی میتوانید از راهکارهای زیر بهره ببرید:
۱-محل مطالعه: اولین عامل مؤثر در مطالعه، محلی است که می‌خواهید در آن مطالعه کنید. محیط آشنای یک اتاق موجب تمرکز بیشتر میشود؛ چون لوازم آن اتاق هر روز پیش چشم شماست و کمتر توجهتان را به خود جلب می‌کند. باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و اتاقی مجزا با نور و حرارت مناسب داشته باشید و هر چه نیاز دارید در دسترس باشد.
۲-زمان مطالعه: تعیین زمان مطالعه برای هر کس متفاوت است. بعضی شب زود می‌خوابند و صبح زود بیدار می‌شوند و مطالعه می‌کنند. بعضی شب تمرکز بیشتری برای مطالعه دارند. تعیین زمان مطالعه و کشف زمان مناسب، به خود شما بستگی دارد. با پیدا کردن زمان مناسب مطالعه میتوانید درس‌هایی که تمرکز بیشتری دارند در ساعتی که متمرکزتر هستید مطالعه کنید و در ساعات دیگر شبانه‌روز از روش‌های دیگر مانند مشاهده‌یDVD، مطالعه از سایت کانون، تست آنلاین، آزمون گرفتن از خود یا مطالعه‌ی درس‌هایی که نیاز چندانی به تمرکز ندارند بهره ببرید.
۳-قدرت نه گفتن: به دوستان، اطرافیان، برنامه‌های تلویزیونی، تلفن همراه، شبکه‌های مجازی و هر چه شما را از مطالعه دور می‌کند و باعث وسوسه‌ی مطالعه نکردن میشود، نه بگویید. این عوامل مزاحم را حذف، دور یا کمرنگ کنید. اگر این اراده در کسی قوی نیست باید هنر نه گفتن را در خودش تقویت کند.
۴-افکار مثبت: یادگیری ثمربخش زمانی رخ میدهد که از خودتان تصویر مثبتی داشته باشید. مرتباً با خود تکرار کنید که می‌توانم، می‌دانم، می‌خواهم، انجام می‌دهم، باید انجام دهم» خودپنداری مثبت، میل یادگیری را افزایش میدهد.
۵-به سؤالات آماده پاسخ دهید: قبل از شروع مطالعه، تست بزنید یا به نمونه‌سؤالات امتحانی پاسخ دهید. این کار باعث میشود مغز فعالانه مطالعه کند و به دنبال پاسخ بگردد و به طور عمیق درگیر مطالعه شود.
۶-تندخوانی: هر چه تندتر بخوانید ذهن مجبور است تمرکز بیشتری داشته باشد. اگر کند بخوانید ذهن فرصت اضافی می‌آورد و پرت میشود. ذهن میتواند در دقیقه هزاران کلمه را از خودش عبور دهد. از تمام پتانسیل ذهن استفاده کنید و به آن فرصت ندهید.
۷-عبارت‌خوانی: به جای خواندن کلمات، عبارات و جملات را بخوانید. در این حالت باید سرعت خواندن شما معادل سرعت اندیشیدن شما باشد؛ بنابراین ذهن فرصتی برای پرش و حواس‌پرتی پیدا نمی‌کند.
۸-اجمالی خواندن: در این حالت مطالب را سازمان‌دهی‌شده مطالعه می‌کنید؛ یعنی از جزئیات صرف نظر می‌کنید و نکات اساسی را مطالعه می‌کنید. در این حالت سؤالات زیادی برای ذهن به وجود می‌آید و دقت شما افزایش پیدا می‌کند.
۹-تجسسی خواندن: در این حالت انواع سؤالات جزئی و کلی را طرح و عمیق مطالعه می‌کنید تا به پاسخ سؤالات برسید. در این روش علاوه بر افزایش تمرکز، درک عمیق‌تری از معانی و مفاهیم کتاب نیز خواهید داشت.
۱۰-آغاز سریع: به محض نشستن پشت میز مطالعه، مطالعه را شروع کنید. فرصت ندهید که قبل از آغاز مطالعه افکار مزاحم به سراغتان بیاید. اجازه ندهید چیزی جز مطالعه، ذهنتان را به خود مشغول کند.
۱۱-استفاده از راهنما: هنگام مطالعه از یک راهنما مانند مداد، انگشت و. استفاده کنید. در این حالت علاوه بر تمرکز بیشتر، از خستگی چشم نیز جلوگیری میشود.
۱۲-نشان‌دار کردن: با استفاده از مداد یا ماژیک مخصوص، نکات مهم و اساسی را علامت‌گذاری یا نشان‌دار کنید. برای این کار دقت خاصی در مطالعه داشته باشید
درباره این سایت